Ode aan tante Engeltje

In de jaren zestig, ik was nog een klein meisje, zwierf mijn tante Engeltje dagelijks met wel twintig tasjes in tasjes in tasjes door Amsterdam. Ze overleefde de oorlog dankzij een voddenkar waarmee ze uit Westerbork vluchtte. Als wij, mijn moeder en ik, haar tegen kwamen keek ze mij meewarig aan en zei: "Aggenebbisj, dat kind..." en gaf me een zompige zoen, waarop ze tegen ons begon te schelden en te tieren. Ze noemde mijn moeder 'nazi' en gaf haar de schuld van de oorlog, hetgeen gepaard ging met een hoop spuug. Ze belemmerde ons de doorgang, we stonden tegen de muur van een huis aangeplakt en konden geen kant op. Al was ze nog zo klein, ze hield ons gevangen met haar verbaal geweld. Het was alsof we gehypnotiseerd waren.

Tante Engeltje woonde in de Runstraat te Amsterdam. Ze had daar een kleine zolder kamer, in het midden van de kamer hing de wc-trekker. Over de bank en stoelen had ze doorzichtig plastic zeil en een penetrante geur benam ons de adem. De kamer stond vol met beelden. Wel dertig stuks. Elk beeld stond voor een omgekomen familielid tijdens de oorlog.
Ze benoemde ze één voor één: "Dit is Sem, dit is Leendert, dit is Miriam, tante Grietje, vader, moeder enzovoort. Liefdevol stofte ze tijdens het noemen van de namen de beelden af. Ze sprak met ze alsof ze leefden.

Tante Engeltje zette thee, de kopjes waste ze af met bleek: "Dat jullie niet viesj van me hoeven te zijn". We deden net of we een slokje namen en lieten de rest staan.
Na een rustig begin sprak ze sneller en sneller tot ze begon te schelden en tieren, vervolgens werden we de deur uitgegooid terwijl de boeken ons om de oren vlogen. We vluchten de trap af en trilden nog lang na.
Op een dag werd tante Engeltje opgenomen in Beth Shalom, een Joods ouderencentrum in Amsterdam. Ze was keurig gewassen en zat er heel zoet bij met gezonde rode wangen. Ze bleef het hele bezoek rustig. Ik denk nu dat ze haar iets hadden gegeven om rustig te blijven.
Tante Engeltje is in '82 overleden.

Van de week vond mijn vader een bundeltje met foto's en brieven. Twee schriftjes met herinneringen en aantekeningen van Tante Engeltje. Ze schreef oa hoe ze zich na de oorlog in haar kleine natte kamertje in een paleis waande: "alzoo ik er geen gezinnen uit elkaar zie scheuren en geen kinderlijden zie".

Een gedicht aan mijn grootvader, haar broer:

Lieve Sem,

Wat heb ik mij in uw leven vergist en nooit geweten hoe schoon u leven was. 

Na u smartelijk lijden met al uw Dierbaren ik alleen moest gaan.

Alleen op den Dood nog wacht

Schrijf ik dat neer voor u

Met gebroken hart

Zoo, zie ik u nog met gebroken Jas

De Kraag hoog in uw Nek

u Handen waren slank

u Nagels wel eens zwart

u was altijd stil en in uzelf gekeerd

u Houding was als de Stille Zee.

Helaas u houding zei me toen niet veel

Ik zie u nog in de triestig Bede

U Dekens waren niet veel

Zelf sprak u ook nooit veel

Ik zie u nog achter de Kachel

Gelukkig was u met Kleinste als een Prins

Al had u weinig

wat u Edel ... tooide

want u was één van de negen

En allen moesten hard werken voor het brood

u was met alles tevreden

Wat Moeder en het Leven u bood.

2 van u broers vonden voor den Oorlog de dood

Het offer wat u zijn sterfbed bracht toen zag ik pas u

Diamant.

Had niet vader of moeder en geen van ons allemaal

kan bij zijn sterfbed staan

u deed dat met u Voddepak aan.

Dat Briljante zal ik nooit vergeten

Zie hoe een Mens groot kan zijn

Die een Voddepak heeft gesleten

Vergiffenis Sem

Miljoenen keer ik mij voor u schaamde

u bij de Voddekar zag staan en 

zelf met een Voddekar mij hiermee mijn leven redde

Een Voddekar door miljoen veracht heeft mij uit de gaskamer gebracht.

Was sterker als het Oorlogsgeweld

De Nederlaag mij aangedaan

De aller doen verslagen

Mij rijker door het leven doen gaan

na uw lijden met Miljoenen van alle Rassen.

Lieve Broer

Uw leven was Liefde

wat geen Voddenkar

Helaas uw Tragische tocht

naar de Gaskamer u liefde nooit konden ontnemen.

Met het schoonste gewaad ter Wereld

droeg u gang de Marteldood tegemoet

Het concentratiekamp te gemoet

Met uw laatste woorden:

Groet mijn kinderen.

Zeg hun dat ik op Westerbork ben.

Dank voor Alles

Rust zacht

Uw zuster Engelien

Lang na "gekke" tante Engeltjes dood kunnen we nog van haar inzicht leren.

Lees ook: De zoektocht van Sara Dresden

Aan jonge mensen die gepest worden...

Ooit schreef ik een brief aan twee jongeren die gepest werden: Als je wil geef het door aan kinderen die je kent die ook gepest worden:

Toen en nu:
Nu ben ik een tweeënzestig jarige vrouw die verschillende soorten bedrijfstrainingen geeft en mensen begeleidt die niet genoeg zelfvertrouwen hebben of die overspannen dreigen te raken. Vroeger was ik een onzeker meisje dat flink gepest werd. Eén keer werd ik van school gepest en op de volgende school begon het pesten ook weer. Ik voelde me verdrietig en machteloos. Ook dacht ik dat ik niet zo veel kon. Mijn cijfers waren niet zo goed of net op het randje. Zeker wiskunde was voor mij vreselijk. Ik snapte er niets van. Op foto's van toen zie ik een klein meisje met een kromme rug om me onzichtbaar te maken. Zo bang was ik.

Voordeel van het pesten van toen:
Het voordeel van al dat pesten is: dat ik al die ervaringen van vroeger kan gebruiken in mijn werk. Ik weet hoe het voelt en ik weet hoe het anders kan. Dat maakt mijn werk makkelijker. Dat noemt men: “ervaringsdeskundige”. Dus wie weet gebruiken jullie je ervaringen van nu later ook wel om anderen te helpen.

Het klinkt gek misschien maar ik ben nu heel blij met de ervaringen uit mijn jeugd. Als men dat me dat vroeger had verteld dan had ik ze niet geloofd. Ik ben nu blij omdat ik nu anderen er mee kan helpen en er over schrijf.

Als iemand me dit toen had verteld:
Als ik toen had geweten wat ik nu weet… dan was het anders gelopen. Misschien was ik ook wel gepest maar ik had er beter mee om kunnen gaan. Ik was niet zo aan mezelf gaan twijfelen. Ik kwam er pas achter net na mijn drieëndertigste verjaardag. Jij hoeft het niet zover te laten komen. Hoe jonger je er achter komt hoe makkelijker en beter het is. Als je jong bent, zoals jij, dan heb je de oefening in negatief over jezelf denken nog niet zo lang beoefend. Dus dat scheelt.

Je bent goed zoals je bent!
Vooral als je jong bent ben je gevoelig voor afwijzing en krenkende opmerkingen. Toch werk ik vaak met mensen die ook op oudere leeftijd op hun werk gepest worden.
Dat zijn altijd mensen die niet genoeg zelfvertrouwen hebben.
Gelukkig hoeft dat niet zo te blijven. Het is maar een idee en denkbeeld over onszelf dat we onzeker zijn of niet goed genoeg of niet mooi genoeg. Een idee dat ons is aangepraat door mede-klasgenoten bijvoorbeeld. Dat idee is niet waar. Ik ontdekte dat ideeën altijd te veranderen zijn. Dat kan ik met zekerheid zeggen, terwijl ik jullie niet ken.
Wist ik toen ook niet hoor… hadden ze mij maar een brief geschreven toen ik jong was.
Je bent goed zoals je bent. Dat is namelijk zo met elk mens. We zijn goed zoals we zijn met al onze gekkigheden en talenten. Je bent veel krachtiger en waardevoller dan je nu denkt.

Ook jij hebt speciale talenten.
Ieder mens heeft talenten en ook dingen waar we niet zo goed in zijn. Soms werk ik met mensen die daar pas op latere leeftijd achter komen. Zoals de politie agent die dacht dat ie niet veel waard was. Zijn collega’s namen hem niet serieus zoals hij zich zelf ook niet serieus nam.
Als hij sprak was het altijd wat klagerig en gewoonlijk hing zijn mond wat open.
Tijdens een presentatie die hij moest geven kwam er ineens een ander mens tevoorschijn. Hij deed het geweldig. We zaten stomverbaasd naar hem te staren. Zijn collega’s en ik. “Heb je dit al eerder gedaan?” vroeg ik. Nee, het was de eerste keer. Hij had geen idee dat hij talent had om les te geven. Toen hij zichzelf terug zag op de tv was hij helemaal van slag. “Ben ik dat?” vroeg hij. Hij dacht dat hij niet veel kon. Inmiddels geeft al weer een aantal jaren zelf les op de politieschool en zijn mond blijft keurig dicht. Zo heb ik er velen gezien.

Jan
Jan bijvoorbeeld. Hij moest naar de Lomschool. Vroeger een speciale school voor kinderen die niet goed kunnen leren. Op zijn oude school werd hij altijd gepest. Hij was onzeker en kon niet meekomen met de rest van de klas. Op die school kreeg hij extra aandacht. Hij had vele interesses die niet met rekenen of taal te maken hadden. Wel met mensen. Hij wilde altijd meer weten en vroeg ons de oren van het lijf. Nu (37 jaar) woont hij 10 jaar in Zuid Afrika en begeleidt studenten die daar stage lopen. Ze organiseren tochten door het oerwoud en hij zorgt ervoor dat de studenten stageplekken en kamers krijgen. Daarbij heeft hij luxe tenten gebouwd die nu overal in Zuid Afrika staan en die mensen huren. Zijn ouders hadden nooit verwacht dat hij dat allemaal zou doen.

Van dit soort verhalen kan ik er honderden vertellen. Ik hou het even bij deze.
Wat heb ik nou geleerd dat ik zelfvertrouwen heb gekregen?

Dat zal ik je vertellen:

Ten eerste: Je gedachten.
Het lijkt vaak of je geen vat hebt op je gedachten. Gedachten als: “Ik vind het eng, ik durf niet, ik ben lelijk, ik ben niet zo goed als de anderen, ik ben dom… enz.” Kennen jullie dat?: je ligt in je bed te malen: steeds weer dezelfde gedachten over jezelf en anderen en over school en eventuele toetsen. Help!!!
Je schiet er niets mee op en je wordt al somberder. Je denkt dat de pestkoppen moeten veranderen. Dat zou leuk zijn, maar in de praktijk werkt dat niet zo.
Wat je wel kunt doen is iets veranderen in de manier waarop je over jezelf en anderen denkt.
Wat je denkt straal je namelijk uit.
En dat ruiken de pestkoppen. Ze ruiken je angst en je onzekerheid. Omdat ze zelf ook niet zo zeker zijn van zichzelf gaan ze pesten. Dan voelen ze zich even stoer. Dan voelen ze macht en dat voelt lekkerder dan dat kwetsbare gevoel. Ze pikken jou er uit om zich beter te voelen.

Waarom jij?
Omdat je uitstraalt wat je denkt en als je gedachten angstig zijn dan voelen ze dat. Het is makkelijker iemand te pesten die angstig is dan iemand die blaakt van zelfvertrouwen. Daar hebben ze ontzag voor. Omdat ze zelf geen zelfvertrouwen hebben denken ze stoer te zijn als ze anderen vernederen. Eerlijk gezegd heb ik dat ook wel eens gedaan.  Het kwam inderdaad omdat ik mezelf zo klein voelde dat ik me heel wat leek te voelen als ik een lerares pestte. Heb later mijn excuses aangeboden.
Iemand die zeker is van zichzelf pest niet. Dat heeft hij/zij niet nodig.

Wat kun je doen?
Iemand vertelde me dat ik de baas ben over mijn gedachten.
Dus als je een negatieve gedachte hebt over jezelf, zeg dan: Stop!!!!!!
• Hoe vaak heb ik dit gedacht? 100 of 200... misschien wel 10.000 keer??
• Heb ik er wat aan gehad? Nee, niets?
• Waar heb ik wel wat aan? Welke gedachte geeft me kracht? En schrijf dat dan op.

Zodra je opschrijft aan welke gedachten je wel wat hebt ben je al constructief en opbouwend aan het denken.
Dat voelt sterk en fijn.

Negatieve gedachten maken je zwak. Constructieve en positieve gedachten geven je kracht!
Toen ik eenmaal vastbesloten was dat ik meer zelfvertrouwen wilde krijgen ging ik oefenen. Na een week of twee oefenen ging het steeds makkelijker. Je kunt je gedachten veranderen. Jij bent degene die je eigen gedachten denkt. Daar sta je niet bij stil. Toch is het zo.
De gedachten die je nu hebt komen vaak van wat anderen over je zeggen. Nu ga je zelf besluiten wat je over je zelf denkt. Dat werkt veel beter. Het is wel oefenen hoor. Elke dag een paar keer naar je gedachten kijken en als het je niet bevalt kies je een nieuwe. Het helpt om het op te schrijven.

Denk heel vaak:
“Ik ben goed zo als ik ben!!!”
“Ik heb talenten en als ik die nu niet weet dan ga ik op zoek.”
“Ik ben ontspannen en hou van mezelf wat anderen ook zeggen.”
“Deze mensen plagen me. Ik ga op zoek naar lieve mensen die wel met me willen omgaan, die zijn er genoeg.”

Uitademen:
De tweede belangrijke oefening is: Uitademen. Als je nerveus bent zit je ademhaling meestal hoog in je borst. Voel maar met je hand waar je ademhaling zit. Ben je rustig dan zit ie in je buik. Voel maar eens.
Als je wilt kun je heel eenvoudig oefeningen doen met de ademhaling. Kom eens twee keer door een deur. De eerste keer kom je op de inademing binnen en de tweede keer op de uitademing.
Dus je doet de deur open en ademt in.
De tweede keer doe je de deur open en je ademt uit.

Voel het verschil. De eerste keer ga je je wapenen en kom je stoer of giechelig binnen.
De tweede keer voel je je een stuk meer ontspannen.
Doe maar eens als je bijvoorbeeld de klas binnenkomt. Dus op de uitademing binnenkomen.
Dat maakt rustig. Ook als ze je pesten. Laat maar gaan. Ze weten niet beter.
Jij wel. Dus dat ontspant. Ze zullen misschien gewoon doorgaan met pesten en wiskunde zal misschien nog moeilijk blijven … maar je maakt je er niet zo druk meer om. Je bent goed zoals je bent met alles er op en d’r aan.

Nog even een tip:
Schrijf eens voor jezelf op waar je goed in bent. Als je het niet weet vraag eens aan je vrienden of je ouders en je leraar.
En schrijf je gevoelens op. Al is het maar even kort en krachtig. Dat helpt.
Voelen wat je voelt en af en toe flink uithuilen is goed voor ons. Opkroppen helpt niet.

Ik wens je heel veel succes met alles wat je doet. Ik weet zeker dat je het kunt!
Wees niet bang om hulp te vragen! Praat met mensen die je vertrouwt! Leraren en/of je ouders.