Het wonder van de Stopera

Zo rond 1988 werd ik ZZP-er en huurde een kamer in een Fitnesscentrum The Garden Gym in de Jodenbreestraat in Amsterdam. Ik had een opleiding Shiatsumassage gedaan bij het Kushi-instituut.

Het was geweldig om met mensen te werken die vanuit de hele wereld maar ook van allerlei diverse plekken in Amsterdam kwamen.

Ik leerde veel over mensen en hun achtergrond. Het idee dat alle zakenmensen over lijken gaan, bleek voor een groot deel op vooroordelen te berusten. Vanuit de sauna kwamen mensen zonder make-up en enkel een badlaken om, bij me binnen. Door het uiterlijk kon ik niet meer misleid worden.

Zo was er een prostituee die een vakbond had opgericht. Een prostitueemadam leende me een boekje over Boeddhisme en vegetarisch eten. Een bekende politicus vertelde over zijn twijfels en dat hij eigenlijk veel liever fotograaf was geworden. Het werden mensen voor me.

Ik kreeg vrijkaartjes voor het ballet van balletdansers. Tussen twee aria's door vlogen Operazangeressen naar me toe: "Help, mijn nek zit vast!!!" en vlogen terug naar het podium voor de tweede aria.

Op een dag kwam een Oostenrijker die optrad in de Stopera als dirigent. Terwijl ik masseerde kreeg ik sterk de neiging om te vragen of hij Cathy kende, een vriendin uit Wales. Dacht: 'Mar, hou je mond... dat is toch absurd. Cathy heeft niets met Oostenrijk waarom zou ze in Godsnaam die man kennen?´ Na een uur hield ik het niet meer. Ik vroeg de man of hij Cathy Josefowitz kende. De man werd letterlijk groen.. ik schrok ervan. Hij vroeg heel dringend "How do you get that name???" Ik legde uit dat Cathy een vriendin van me is en dat ik een sterke neiging had om het hem te vragen.

Hij vertelde dat haar vader tot zijn dertiende zijn vioolleraar was geweest in Zwitserland en heel belangrijk voor hem. Hij was hem uit het oog verloren en wilde hem dolgraag weer ontmoeten. Ik stuurde een kaartje naar Cathy om het adres van haar ouders en stuurde het door naar de man. Later kreeg ik een kaartje van Cathy hoe het in Godsnaam mogelijk was dat ik dit contact had gelegd. De man en haar vader zijn samen op tournee gegaan met hun muziek. Het was één van de grote wonderen in mijn leven." De hele wereld kwam samen in de Jodenbreestraat.

De achteruitgang van het Fitnesscentrum kwam uit op het Waterlooplein waar mijn opa voor de oorlog met lompen stond.

Mijn vader woont op stand

Nadat we mijn vader hadden geïnstalleerd in een zorgcentrum bij de Boelelaan bleek na een paar maanden dat hij daar weer weg moest. Hij was nog te goed voor dat huis. Wat is te goed als je bijna niets meer ziet, hoort en moeilijk loopt? Er was niets aan te doen. Ik vond met behulp van een maatschappelijk werkster al snel een mooie kamer in een chique zorgcentrum bij het Vondelpark. Vijf minuten fietsen van mijn huis dus dat kwam prachtig uit. Toen ik het hoorde ging ik meteen kijken en het zag er zo gezellig uit dat ik een brok in mijn keel kreeg en blij was dat het zo liep.

Nog niet zo lang geleden moest je daar aantonen dat je hebt gestudeerd en cultureel ontwikkeld bent om er te mogen wonen. Mijn vader had alleen lagere school en is autodidact. Hij las veel, zijn hobby was fotograferen en hij had een donkere kamer op zolder. Dus cultureel zat ‘t wel goed met ‘m. Pa nam het gelaten: "Ach, ik ben wel vaker verhuisd in mijn leven."

Hij kreeg nu een prachtige kamer en een mooie erker met uitzicht op de Lairessestraat in Amsterdam. Mijn vader woonde op stand!

Het zeer vriendelijke personeel nodigde me uit om mee te lunchen. Om hem bij de overgang te ondersteunen en voor de gezelligheid at ik mee. We mochten aan een tafel zitten met z’n tweetjes en de lunch, door een echte kok gekookt, werd geserveerd door een attente heer.

Ik hoorde de conversatie aan de andere tafel en die ging de hele maaltijd over het weer. Wel met zeer keurig accent maar voor zo’n gesprek hoef je niet gestudeerd te hebben, dus dat viel mee.

Ineens vielen de tafelmanieren van mijn vader me op. Het was me nooit eerder opgevallen maar in deze sfeer zag ik hoe hij wild met zijn mes door al het eten heen sneed. De scholfilet en de verse worteltjes met aardappelpuree prakte hij nijdig door elkaar. Toen hij klaar was legde hij mes en vork gekruist op het bord. Nu zag ik even heel scherp mijn vaders bijna agressieve manier van eten en ik had de neiging hem wat manieren bij te brengen. Ik hield mezelf tegen: Stop Mar, hij is vierennegentig, moet hij nu nog even snel tafelmanieren leren? Als ie maar van het eten geniet.

Ik dacht aan mijn moeder. Die wist ook niets van tafelmanieren en wilde dat ook niet weten. Ik hoorde in gedachte haar tirade: “Tafelmanieren? Hoe je je mes vast moet houden? Als ‘m daar de waarde van de mens in zit... nou dan kan ik ze wel eens vertellen dat hoe je van binnen bent en hoe je in het leven staat veel belangrijker is. Ze zullen je als je dood bent niet vragen hoe je tafelmanieren waren. Ze zullen vragen of je vriendelijk was en of je iets voor de mensen gedaan hebt.” En ze had natuurlijk groot gelijk.

Hij woonde er nog een jaar met plezier met veel ritjes in de rolstoel naar het Vondelpark. Tot hij een gat in de muur zag waar het Licht door heen kwam. We zaten hand in hand toen hij vertrok.

Uit: 'Niets meer te bewijzen'

Sem Dresden vertelt op wonderbaarlijke wijze

Een paar jaar geleden zat ik aan tafel met drie zeer nuchtere vriendinnen toen ik opeens begon te praten in de ik-vorm als mijn grootvader. Ik heb hem nooit gekend. Hij kwam om in de gaskamers van Sobibor. Hij vertelde over zijn leven en zijn dood. Terwijl ik mijn opa door mijzelf hoorde praten dacht ik: "Nee, niet hier, niet bij hen... dat nuchtere stel!" ik kon het niet stoppen.

Mijn vriendinnen keken natuurlijk vreemd naar me maar herstelden zich snel en begonnen vragen te stellen waardoor hij nog meer vertelde over zijn leven. Dat wat hij gelaten had en dat wat hij geleerd had. Ook dat hij heel snel 'over' was en werd opgewacht door geliefden waardoor alles heel soepel ging.

Eerst dacht ik dat ik misschien de reïncarnatie van mijn opa ben maar twee mediums vertelden me dat mijn opa me gebruikte als medium om dat te zeggen wat hij te zeggen had. Terwijl hij sprak en vertelde zag ik alles voor me. Heel helder. Het Amsterdam van vroeger, mijn oma van vroeger... voelde zijn liefde voor zijn tweede vrouw en al zijn kinderen. Hij vertelde hoe hij zijn eerste gezin had verwaarloosd omdat hij zijn verdienste als lompenverkoper op het Waterlooplein in Amsterdam op dronk of weggaf waardoor zijn vrouw, mijn oma, geen geld kreeg om haar kinderen te voeden. Hoe hij in paniek voor een razzia zijn baby'tje aan de buren gaf in de hoop dat zij het zouden verzorgen tot ze terugkwamen. Ze is de enige die het overleefd heeft. Hij en zijn vrouw en haar eerste kindje kwamen om.

Ik vermoed dat hij mijn veel oudere vriendinnen wilde geruststellen over de dood. Twee van hen verloren ook familie in de oorlog op dezelfde manier. De derde is dochter van een vader die voor de Duitsers moest vechten wat totaal niet bij hem paste en hij kwam terug als een gebroken man. Het is een wonder dat die twee hechte vriendinnen zijn geworden. Dat is een ander wonderlijk verhaal.

Nog even over mijn opa: Hij scheidde in 1941 van mijn oma (niet joods), had al twee dochters, mijn moeder en mijn tante Annie. Hij trouwde met een joodse vrouw en samen kregen ze Sara. Zijn vrouw Racheltje had al een dochtertje Judicje van zo'n drie jaar. Samen met hen werden ze afgevoerd naar Sobibor en kwam niet meer terug. Sara is gered uit de joodse creche in Amsterdam en is drie jaar geleden weggevlogen. Ze hebben haar in hun angst aan de buren gegeven die haar aan de Duitsers gaven. Ze hoopten terug te komen en dat de buren dan op haar zou passen.

Ben er van overtuigd dat hij door me heen sprak om mijn vriendinnen te laten weten dat de dood niet bestaat. Het is daarna nooit meer voorgekomen.

Lees ook:

De bijzondere vriendschap van Helga en Gaby.

De zoektocht van Sara Dresden, het verhaal van Marja

Sara Dresden gered uit de Joodsche crèche, haar verhaal.

Ode aan tante Engeltje Dresden, gered uit Westerbork

Dat wat we willen beschermen blijkt onze grootste kracht te zijn.

De eerste chocoladereep na de oorlog.

Stille studenten

Het was stil, heel stil in de vijfentwintig koppige groep eerste jaar studenten. Ze moesten het vak studiestress volgen en nog wel op maandagochtend om negen uur. Op die tijd moet je jongeren niet lastig vallen met gekke vakken waar ze niet om gevraagd hebben. Tja, maar ik moest er wel wat van maken en je weet maar nooit wie het nodig heeft.

Het bleef stil. Op mijn open vragen kwam geen antwoord, sommigen keken wat wazig voor zich uit en anderen wat bozig en een klein aantal keek me aan zonder enige herkenning.

Ik vroeg wat de reden was dat ze niet reageerden op mijn vragen. Geen antwoord. Ik vertelde ze wat het met me deed en wat er van binnen met me gebeurde: dat ik van binnen dacht: 'ze vinden er niets aan' maar dat ik besloot dat niet te denken. Dat ik van binnen dacht: 'ze zijn dit niet gewend om te antwoorden en krijgen alleen hoorcolleges'... stilte... ik vertelde ze dat 'ik kon denken: wat een raar stel zwijgers' en dat ik weigerde om dat te denken. Dat ik er van uit ga dat wie er iets aan heeft wel wat meepikt en wie niet... nou ja... die heeft het niet nodig. Ik vertelde dat ik besloot om goed uit te ademen en me niet laat mee slepen door onzekerheid of ze me wel aardig of goed vonden en door te gaan met mijn verhaal en dat ze er mee mogen doen wat ze willen.

Na twee x twee uur stilte namen we afscheid en ze verlieten het lokaal en sommigen gaven een hand. Vermoeid ging ik zitten en las de evaluaties. De een na de ander bleek eyeopeners te hebben ervaren, opeens door te hebben dat ze tijd verdeden en nu flink aan de studie gaan, een is gestopt met teveel alcohol drinken en een ander ligt niet meer de hele dag in bed en staat vroeg op. Een schreef dat hij echt iets met zijn gedachten aan het doen was en een ander met de ademhaling.

Ze vonden me een grappige, gezellige dame en een enkeling vond me zweverig. Ik was verbijsterd en heb een potje zitten huilen van geluk. Dank dank lief universum... altijd weer de juiste inspiratie ook al weet ik niet altijd wat op welk moment het juiste is.

Ben wel doodop en zit dit weekend nog bij te komen, word ook een dagje ouder...

Verhaal van 2015.