Ode aan tante Engeltje

In de jaren zestig, ik was nog een klein meisje, zwierf mijn tante Engeltje dagelijks met wel twintig tasjes in tasjes in tasjes door Amsterdam. Ze werd uit Westerbork ontslagen omdat ze getrouwd was met een niet Joodse man. Als wij, mijn moeder en ik, haar tegen kwamen keek ze mij meewarig aan en zei: "Aggenebbisj, dat kind..." en gaf me een zompige zoen, waarop ze tegen ons begon te schelden en te tieren. Ze noemde mijn moeder 'nazi' en gaf haar de schuld van de oorlog, hetgeen gepaard ging met een hoop spuug. Ze belemmerde ons de doorgang, we stonden tegen de muur van een huis aangeplakt en konden geen kant op. Al was ze nog zo klein, ze hield ons gevangen met haar verbaal geweld. Het was alsof we gehypnotiseerd waren.

Tante Engeltje woonde in de Runstraat te Amsterdam. Ze had daar een kleine zolder kamer, in het midden van de kamer hing de wc-trekker. Over de bank en stoelen had ze doorzichtig plastic zeil en een penetrante geur benam ons de adem. De kamer stond vol met beelden. Wel dertig stuks. Elk beeld stond voor een omgekomen familielid tijdens de oorlog.
Ze benoemde ze één voor één: "Dit is Sem, dit is Leendert, dit is Miriam, tante Grietje, vader, moeder enzovoort. Liefdevol stofte ze tijdens het noemen van de namen de beelden af. Ze sprak met ze alsof ze leefden.

Tante Engeltje zette thee, de kopjes waste ze af met bleek: "Dat jullie niet viesj van me hoeven te zijn". We deden net of we een slokje namen en lieten de rest staan.
Na een rustig begin sprak ze sneller en sneller tot ze begon te schelden en tieren, vervolgens werden we de deur uitgegooid terwijl de boeken ons om de oren vlogen. We vluchten de trap af en trilden nog lang na.
Op een dag werd tante Engeltje opgenomen in Beth Shalom, een Joods ouderencentrum in Amsterdam. Ze was keurig gewassen en zat er heel zoet bij met gezonde rode wangen. Ze bleef het hele bezoek rustig. Ik denk nu dat ze haar iets hadden gegeven om rustig te blijven.
Tante Engeltje is in '82 overleden.

Van de week vond mijn vader een bundeltje met foto's en brieven. Twee schriftjes met herinneringen en aantekeningen van Tante Engeltje. Ze schreef oa hoe ze zich na de oorlog in haar kleine natte kamertje in een paleis waande: "alzoo ik er geen gezinnen uit elkaar zie scheuren en geen kinderlijden zie".

Een gedicht aan mijn grootvader, haar broer die voor de oorlog op het Waterlooplein stond met lompen:

Lieve Sem,

Wat heb ik mij in uw leven vergist en nooit geweten hoe schoon u leven was. 

Na u smartelijk lijden met al uw Dierbaren ik alleen moest gaan.

Alleen op den Dood nog wacht

Schrijf ik dat neer voor u

Met gebroken hart

Zoo, zie ik u nog met gebroken Jas

De Kraag hoog in uw Nek

u Handen waren slank

u Nagels wel eens zwart

u was altijd stil en in uzelf gekeerd

u Houding was als de Stille Zee.

Helaas u houding zei me toen niet veel

Ik zie u nog in de triestig Bede

U Dekens waren niet veel

Zelf sprak u ook nooit veel

Ik zie u nog achter de Kachel

Gelukkig was u met Kleinste als een Prins

Al had u weinig

wat u Edel ... tooide

want u was één van de negen

En allen moesten hard werken voor het brood

u was met alles tevreden

Wat Moeder en het Leven u bood.

2 van u broers vonden voor den Oorlog de dood

Het offer wat u zijn sterfbed bracht toen zag ik pas u

Diamant.

Had niet vader of moeder en geen van ons allemaal

kan bij zijn sterfbed staan

u deed dat met u Voddepak aan.

Dat Briljante zal ik nooit vergeten

Zie hoe een Mens groot kan zijn

Die een Voddepak heeft gesleten

Vergiffenis Sem

Miljoenen keer ik mij voor u schaamde

u bij de Voddekar zag staan en 

zelf met een Voddekar mij hiermee mijn leven redde

Een Voddekar door miljoen veracht heeft mij uit de gaskamer gebracht.

Was sterker als het Oorlogsgeweld

De Nederlaag mij aangedaan

De aller doen verslagen

Mij rijker door het leven doen gaan

na uw lijden met Miljoenen van alle Rassen.

Lieve Broer

Uw leven was Liefde

wat geen Voddenkar

Helaas uw Tragische tocht

naar de Gaskamer u liefde nooit konden ontnemen.

Met het schoonste gewaad ter Wereld

droeg u gang de Marteldood tegemoet

Het concentratiekamp te gemoet

Met uw laatste woorden:

Groet mijn kinderen.

Zeg hun dat ik op Westerbork ben.

Dank voor Alles

Rust zacht

Uw zuster Engelien

Lang na "gekke" tante Engeltjes dood kunnen we nog van haar inzicht leren.

Lees ook: De zoektocht van Sara Dresden

Jomanda en de energie van mijn moeder.

Ma was er van overtuigd dat ze helende handen had. Als pa hoofdpijn had dan legde ze haar handen op zijn hoofd en ja hoor: weg hoofdpijn. Dan was ze zo enthousiast dat ze uren doorging over hoe helend haar handen waren waardoor de hoofdpijn weer terugkwam. Dat was helaas een bijverschijnsel. Ze had menig buur van pijn af geholpen. Op een dag zei ze tegen de buurvrouw die ze amper kende: "U zit op de WC en u huilt want u heeft veel verdriet en niemand mag het weten." De buurvrouw was verbijsterd... het klopte.

Later toen ze hield ze haar hand op de knie van de buurvrouw en ja hoor de pijn was weg waardoor de buurvrouw elke dag naar boven kwam voor een heling wat ma wat te veel van het goede vond. Hoe assertief ze was, ze durfde niet te zeggen dat het haar te veel was.

Zo zei ze ooit toen ik plotseling met een stel vriendinnen op oude jaarsavond langs kwam om mijn ouders te verrassen tegen één van hen: "en jij bent de eenzaamste!" Ach, ze had gelijk maar de stemming was verpest want de vriendin was totaal overstuur. Het is mooi als je meer kunt zien als een ander maar je moet er ook wat taktisch mee kunnen omgaan.

Ma vond Jomanda geweldig en voelde zich verwant want tenslotte kon ze ook mensen helen dus we togen naar Tiel. We keken raar op van de mensen die op de grond kronkelden of rolden en kreten uitsloegen terwijl anderen aan de patat zaten. Opeens kwam een vrouw als een slang over de grond naar haar toe gekropen en greep mijn moeders enkel vast. Ma schrok zich bijna dood en wilde haar wegschoppen. Een vrouw kwam naar mijn moeder toe: "Mevrouw, laat haar maar, dat heeft ze nodig." Ma zat wel twee uur met die vrouw aan haar been gekluisterd. We kregen de slappe lach. Toen het klaar was en de vrouw weer ging staan bedankte ze mijn moeder. Later zei ma: "Ik heb die vrouw zo geholpen met mijn energie." Trots vertelde ze ons haar triomf terug in de trein naar Amsterdam. We hebben het verhaal nog vaak mogen beluisteren tot ze het niet meer kon vertellen dus nu doe ik het voor haar.

De verjaardag van mijn moeder

Zes april was mijn moeder jarig. Ze was een ram en wat voor één. Elk jaar kwam ik op haar verjaardag en nam een cadeau mee. Kan me nog het eerste cadeautje dat ik haar gaf herinneren. Denk dat ik een jaar of vijf was. Ik had bij de Hema een plastic tulp gekocht. Ik dacht dat is makkelijk: die kan nooit doodgaan en je hoeft hem geen water te geven. Mijn moeder zei heel duidelijk: "Marja, dat is een valse tulp en alles wat onecht is is lelijk." Oei, het schaamrood op mijn wangen en ik heb vanaf die dag een hekel aan valse bloemen gekregen. We vierden meestal met zijn drietjes feest, zowel de Kerst als Oud en Nieuw als de verjaardagen.

Het kwam altijd uit.. mijn moeder kocht het cadeautje, mijn vader pakte het in, mijn moeder gaf het aan mijn vader zodat hij het haar weer gaf.
"Ach, wat lief... Oooooh, wat fijn!... eau de cologne??? Precies wat ik wilde, dat je dat wist... mmmmmmm" en mijn vader bloosde en dan kreeg hij een zoen op zijn wang. Op één of andere manier kon ze het niet voor zich houden en vertelde ze later waar ze het had gekocht.

Dan zaten we genoeglijk aan het gebak en er stond van alles op tafel en ma zei: ''Neem nou nog wat... dat je niet zegt dat ik niets neer heb gezet, want zo ben ik niet, wij van Dresden zijn heel gastvrij en zetten alles op tafel! Neem nou wat!!!".  Dan vertelde ze voor de zoveelste keer al haar verhalen. Soms baalde ik omdat ik ze al honderden keren had gehoord en ik dacht aan mijn vader die het al zeker duizenden keren moest hebben gehoord. Dan haalde ik diep adem om de irritatie er uit te ploffen en heel af en toe durfde ik te zeggen: ""Ja ma, dat heeft u al verteld" en dan antwoordde ze bits en ik had het kunnen weten: "Jij vertelt ook wel eens wat dubbel en daar zeg ik ook niets van!"

Vaak dacht ik dat het niet werkelijk zo kon zijn dat mijn moeder was zoals ze was. Vriendinnen zeiden: "Mar, je moet het opschrijven, want straks ben je het vergeten..." Daar ben ik nu heel blij mee. 

Laatst keek ik met een vriendin naar één van de filmpjes die ik opnam ongeveer zeven jaar voor mijn moeder stierf. Ik wilde haar interviewen om te bewaren. Ik vond het geweldig dat ze het wilde zien. Het leek bijna of zij en mijn moeder met elkaar spraken. Alsof ik er tussen zat. Ma kon toen nog een verhaal van het begin tot het eind vertellen... nou ja eind... het eind kwam toen het bandje op was. Ze had nog uren door kunnen gaan. Ik hoefde mijn moeder geen vraag te stellen. Ze vertelde maar door en door. Af en toe vroeg ze even: "Goed hè... vind je het goed? Ja hè?" en dan ging ze door. Ik had nog wel uren op kunnen nemen en vind het jammer dat ik dat niet heb gedaan. Aan de andere kant ben ik dolgelukkig met de filmpjes die ik heb. Zoveel jaar na haar overlijden kijk ik er weer anders naar en zie ik de bijzondere vrouw die ze was: met haar verborgen verdriet en bitterheid die af en toe te voelen en zichtbaar zijn maar ook haar wijze woorden en humor.

We vonden laatst dit portret van mijn moeder. Ze werd ooit getekend door een student van de Rijkskunstacademie.

Hoe mijn ouders na hun dood van zich liet horen...

Mijn moeder en ik hadden het vaak over de dood. Mijn moeder las,  toen ik klein was, al boeken over leven na de dood en over spiritualiteit. Ik las gretig mee. Toen mijn oma was gestorven vroeg mijn moeder om een teken. Dat hadden ze met elkaar afgesproken.

Mijn oma en opa liepen ooit op de Albert Cuijpmarkt in Amsterdam toen een dame niet goed werd en de politie was er ter plekke bij. Oma en opa stonden er geschokt bij te kijken. Ze vertelden het ons in geuren en kleuren toen ze thuiskwamen. Het bleek een scene voor een advertentie om bij de politie te werken en ze stonden met z'n tweetjes pontificaal op die foto. Hij stond maandenlang flink groot in alle kranten.

Toen mijn oma en opa al een paar jaar waren gestorven zaten mijn moeder en ik op de bank de krant te lezen en ineens gooide ze de krant met een kreet van zich af. Daar stond weer die advertentie, net nadat ze in zichzelf aan mijn oma vroeg: "Wanneer krijg ik nou eens een teken?" Die foto stond al jaren niet meer in de krant en nu plotseling was ie daar weer.

Maar goed... mijn moeder was dood en ook wij hadden afgesproken. Vlak na haar overlijden werd ik overspoeld met golven van liefde. Het was zo heftig dat ik de auto aan de kant moest zetten om ze op te vangen. Het was alsof ik warm water golven door me heen voelde gaan met zoveel kracht dat mijn adem er van stokte. Het was zalig. Eén lamp ging uren aan en uit. Ook als ik hem uit zette dan begon ie nog licht aan en uit te geven. Mijn ex die nogal nuchter is was er ook van onder de indruk. Toen ik aan de telefoon zat met iemand waar mijn moeder ook dol op was ging ie het hele uur te keer tot ik had opgehangen.

 

Op een dag zo'n drie maanden na haar overlijden kwam ik op een bijeenkomst van spirituele mensen toen één van hen me vroeg of ze me een reading mocht geven. Altijd nieuwsgierig mocht dat natuurlijk en ja hoor... mijn moeder... het kon niet missen. Een vrouw met zwart hoog haar  stond van ongeduld te trappelen om met me in contact te komen dus deze gelegenheid liet ze zich niet ontgaan. Het medium vertelde zoveel over mijn moeder dat ik er wel drie bladzijden van vol typte later. Het klopte van A tot Z en wat ik niet wist kon mijn vader later bevestigen. Ze had zelfs gezien dat mijn vader en ik een heel grote vreemde salade hadden gegeten ergens. Dat klopte... ik ben wel wat gewend wat salades betreft maar mijn vader was verbijsterd over de vreemde macrobiotische salade van superformaat die we aten bij de Bolhoed op de Prinsengracht. Zo kan ik nog wel even doorgaan maar dat zal ik jullie besparen.

Een paar jaar later belde mijn vader me totaal overstuur op. "Marja, mijn hemd lag vanmorgen dichtgeknoopt over de stoel en dat doe ik nooit.. ik hang m altijd los over de leuning!!!" Hij was inmiddels al zo'n drie-en-negentig dus ik dacht dat zal ie wel vergeten zijn. Hij drukte me op het hart dat dat niet het geval was. Mijn vader deed al jaren alles op de zelfde manier zonder één uitzondering. Al keek ie naar het mooiste programma en genoot ie met volle teugen: om kwart voor elf ging de televisie uit en ging ie naar bed. Voor alles had ie een plek, op de zelfde manier, dezelfde tijd. Dat heb ik niet van hem geërfd moet ik zeggen.

Die nacht erop was ik alleen thuis. Mijn vriendin was op reis en om een uur of één lag ik na te denken over wat er was gebeurd. Natuurlijk had ie toch zijn hemd over zijn hoofd uit getrokken. Ik zag de spirit van mijn moeder niet met al die knoopjes bezig. Op dat moment hoorde ik vlak bij mijn hoofd op de muur kloppen. Ik keek op en dacht... het zal de buurman wel zijn. Even later weer... maar dit keer driftiger... ook mijn hart ging sneller kloppen maar weer stelde ik mezelf gerust: de buurman, oud huis... Een paar minuten later ging het licht in de kamer vol op. Nu stond ik meteen naast mijn bed en riep in de wilde weg: "Wegwezen allemaal!!! Laat me slapen!" Mijn hart ging wild te keer en het duurde lang voor ik in slaap viel. De volgende dag belde ik het medium die ik al eerder had ontmoet.

Ze vertelde me dat mijn moeder inderdaad contact zocht... ze had niet die knoopjes van mijn vader op haar geweten maar ze deed er wel alles aan om een boodschap door te geven. Ze wilde het niet via het medium doen maar rechtstreeks met mij. "Hoe dan?" vroeg ik het medium. Ze zei dat ik kon gaan mediteren en me open stellen of misschien automatisch schrijven. Dat had ik wel eens geleerd maar daar kwam nooit veel uit. Die dag deed ik alles om me open te stellen maar er gebeurde niets en ik werd ongeduldig. Belde het medium weer en vroeg haar of ze een telefonische sessie met me wilde doen. Ze woont bij Breda dus een flink eind van Amsterdam. We spraken de volgende dag om half elf in de ochtend af. Ik zat in mijn tuinhuis/kantoortje en had me nog niet aangekleed. Wie zag me?
Het medium vertelde dat mijn moeder al om zeven uur bij haar was en dat ze had gezegd: "Nog even geduld ik heb pas om half elf met Marja afgesproken!" Mijn moeder bleef in de buurt. Nu had mijn moeder nooit veel geduld. In juni kreeg ik al mijn verjaardagscadeau om dat ze niet tot augustus kon wachten. Om zes uur 's ochtends was ze aangekleed en om half acht zag het huis er piekfijn uit, mocht er iemand komen.

Het medium zei: "Je moeder zegt dat je je haar wel eens mag doen... en dat je nog moet douchen..." tja, dat vond mijn moeder maar niets als iemand lekker 's ochtends uitsliep of er nog niet tiptop uit zag. Toen vroeg ze of ik deze weken een directeur van een bedrijf had gecoacht terwijl ik mijn moeder had gebruikt om mijn punt te maken. De man was totaal van slag geweest. Ik dacht na... het was een tijdje geleden dat ik directeuren had gecoacht en ik kon me niet herinneren dat ze nu zo van slag waren en dat ik mijn moeder had gebruikt. Ze voegde er nog aan toe: "De man heeft een flink lange baard!" Ai! Die avond ervoor had ik in een café gezeten met een vriend die directeur is van een bedrijf. Samen met zijn vrouw... die twee kregen ruzie en ik had gezegd: "Als je zo doorgaat ben je net mijn moeder en stop je niet meer met praten... en je vrouw zegt straks niets meer... jullie groeien uit elkaar!" Hij was erg van slag en zei die avond niets meer en ja hoor... hij heeft een erg lange baard!

Oei! Ja ik gebruik mijn moeder wel vaker. Ze levert zoveel verhalen op en zoveel voorbeelden dat ik haar nog wel eens in lezingen gebruik. Zowel wat ze geweldig deed als wat niet zo leuk was. Ik vroeg aan het medium wat ze daar van vindt. "Ze vindt het geweldig! Als je haar maar gebruikt... ze wil je dolgraag helpen met je werk... ze zegt dat ze in haar leven een karikatuur van zich zelf is geworden en dat ze nu inzicht en overzicht heeft." Tijdens mijn leven had ik er niet aan moeten denken dat mijn moeder zich bemoeide met mijn werk. Ze  zei regelmatig wat schamper: "Wat jij doet heb ik mijn leven lang gratis gedaan!" Nu vind ik het geweldig dat ze zich met mijn werk bemoeit. Ze zat altijd op bankjes in het park en kwam regelmatig mensen tegen die depressief waren. Dan zei ze: "U depressief? Wat moet ik dan die dertig familieleden heeft verloren in de gaskamers? Ik ben positief en als ik het kan, kunt u  het ook! Stop er mee... ga een bos bloemen halen en geef die aan iemand die het nodig heeft en ga lekker op reis met je geld!" Haar directheid en haar strenge uitstraling hadden flink effect op mensen. 

Ze zei ooit eens toen ze met een vriendin mee was naar haar werk in een psychiatrische inrichting tegen één van de bewoners: "Lekker makkelijk hè... hoef je niet voor jezelf te zorgen. Geen verantwoording nemen. Doe iets en ga je leven leven! ik had je wel aangepakt" De vrouw antwoordde: "Als u hier had gewerkt was ik hier allang uit geweest." Tja, ze was niet op haar mondje gevallen die moeder van mij.
Dus dit kon ik goed plaatsen. Maar ja... waarom had ze nu contact gezocht? Het bleek dat ze mijn vader in de gaten hield. Die woonde nog alleen en hij redde zich prima zei hij altijd. Maar zij zag dat hij het bijna niet meer aankon en zich groot hield. Ze wilde dat er meer zorg voor hem kwam en dat hij een alarm zou krijgen voor als ie zou vallen. Dat er meteen hulp zou komen.

Natuurlijk heb ik daar voor gezorgd en hij kreeg meer hulp en alarm. Mijn vader gaf toe dat hij het moeilijker had dan hij aangaf. Een jaar later viel hij toen ik in Frankrijk was, drukte op het alarm en de ambulance nam hem mee naar het ziekenhuis. Mijn moeder still rules:)

Mijn vader is inmiddels ook overleden. Hij was niet bang te sterven en wist op het laatst dat de ziel het lichaam verlaat en dat mijn moeder op hem wacht. We hebben natuurlijk afgesproken. Vroeg m of hij wel van zich wilde laten horen maar niet zo dat ik schrik. Drie maanden na zijn dood zag ik mijn vader zomaar op straat zweefde hij vlak voor me. Heel jong en stralend.

Bijschrift toevoegen

Lees ook: Het verdriet van mijn moeder en Dat wat we willen beschermen blijkt onze grootste kracht te zijn.

ps. het medium is Myrthe Bruinzeel 

Het slachtofferschap voorbij

Tijdens een training moest ik aan één van de andere deelnemers een gebeurtenis vertellen waar ik het slachtoffer was. Ik moest de ander overtuigen van mijn slachtofferschap. Geen moeilijke opgave en naar ik zag voor de hele zaal niet. We vertelden met passie over ons slachtofferschap.
Mijn maatje was volledig overtuigd. Het ging erin als koek. Ze had tranen in haar ogen over wat mij was aangedaan en zelf hield ik het ook niet droog. De volgende opdracht was om hetzelfde verhaal nog eens te vertellen maar dan vanuit mijn eigen verantwoordelijkheid. Wat had ik gedaan in die situatie en waar was ik verantwoordelijk voor? Weer moest ik met dit verhaal de ander overtuigen.

In het begin was ik wat aarzelend. Ik verantwoordelijk? Mijn collega had mij dit toch aangedaan? Aarzelend begon ik. Zoekend naar woorden maar gaandeweg kon ik mij steeds meer herinneren van waar ik het anders had kunnen doen. Wat ik gelaten had, waar ik gemanipuleerd had, waar ik ‘ja’ had gezegd waar ik ‘nee’ had kunnen zeggen en andersom.
Weer had ik mijn maatje kunnen overtuigen en mijzelf ook. Ineens zag ik het totaal anders.
Ik had deze situatie in het leven geroepen. Ik had het zien aankomen en er niets aan gedaan. Ik durfde er niets van te zeggen. Liet de ander haar gang gaan en dat een paar jaar lang. Mopperde erover tegen anderen en zei niets tegen haar. Ik genoot van de rol die ik hierin had totdat het zich tegen me keerde. Wat een eye-opener!
Vanaf die tijd was de woede als ik aan haar dacht weg.

Later vertelde een vrouw me wat haar onderwerp was geweest.
Haar moeder was toen ze nog kind was overleden. Ik vroeg me af waarin haar verantwoordelijkheid hier kon liggen. Ten slotte was ze een klein meisje en kon ze daar toch niets aan doen?
Het werd haar ineens duidelijk dat ze altijd het zielige meisje had gespeeld. Als mensen haar iets kwalijk namen, haalde ze haar overleden moeder erbij. Dan kon de ander niets meer zeggen.
Tja, wie kan boos worden op iemand die zoiets als kind heeft meegemaakt. Zo manipuleerde ze mensen. Ze vertelde het in tranen en ze was zelf verwonderd over haar ontdekking.

Het gaat niet over schuld. We zijn allemaal op zoek en hebben soms geen idee. Waar leer je op school hoe je met het leven kan omgaan? Verantwoordelijkheid nemen voor mijn leven werkt bevrijdend en geeft een gevoel van enorme kracht. natuurlijk trap ik er nog wel eens in maar ik heb het steeds eerder door.
Als me iets overkomt wat niet in mijn macht ligt… is het aan mij hoe ik er mee omga.
Daar heb ik wel macht over. Dus ook over het verwerken, loslaten, actie ondernemen en wat ik nog meer kan doen of laten.
Verantwoordelijkheid nemen over mijn leven geeft ruimte in mijn hoofd en in mijn hart.
Ik liet dit stukje lezen aan een vriendin en die zei: “Dat zou die en die eens moeten lezen!” Kijk en dat is nou net niet de bedoeling.

Tip:
Doe het ook eens. Eerst schrijf je op waar je slachtoffer bent geweest en daarna schrijf je op wat je anders had kunnen doen.
Wat had je kunnen zeggen?
Waar heb je je grenzen laten overtreden?
Wanneer had je weg kunnen lopen?
Hoe heb je de situatie gebruikt om aandacht te krijgen?
Geef je zelf niet op je kop. Glimlach liefdevol en neem je voor het een volgende keer anders te doen.

Video: Jan Willem van der Straten interviewt me over de Kracht van Gedachten (10 min)

Alweer elf jaar geleden in het Zinwebcafé in Amsterdam ontmoette ik Jan Willem van der Straten, theoloog en sociaal ondernemer. We hadden een mooi gesprek en een tijdje later belde hij me of ik door hem geïnterviewd wilde worden over de Kracht van Gedachten. Ik toog naar Leiden waar hij prachtig woonde aan een gracht. De koffie en de camera stond klaar. Inmiddels zoveel gebeurd en moest nog flink door elkaar geschud worden om nog wat dieper te gaan. Had geen idee wat me nog te wachten stond. Wat ouder en dikker en misschien ietsje wijzer.

Interview over de Kracht van Gedachten.

Het boek 'Gedachtenkracht' is inmiddels herzien in 'Placobo's en fluitende fietsen'. Zelfde boek, andere titel, andere lay-out en wat verbeteringen aangebracht. Er kwam nog een boek: 'Niets meer te bewijzen.' Wie ze nog wil hebben, ze zijn nog gratis te krijgen als ebook. Heb je interesse, stuur me dan een mail: marjaruijterman@gmail.com

Als we stil zijn... heel stil...

Terwijl wij huilen en niet weten waar we het zoeken moeten van verdriet hebben onze geliefde hun oude/zieke lichaam verlaten en voelen zich vrij als een vogel. Worden opgewacht door familie en vrienden die eerder gingen. Een warm en heerlijk welkom en worden rondgeleid in wonderschone gebieden. Sommigen moeten nog even bijkomen van de schrik en anderen laten zich meteen in de onvoorwaardelijke liefde koesteren van het grote Licht en de zielen om hen heen.

Ze kunnen zien hoe wij aan het treuren zijn en willen het liefst ons toeroepen: "Maak je niet druk, het is hier geweldig. Zorg dat je iets moois van je leven maakt en blijf niet hangen in je verdriet. Ik ben er nog! en hoe"... ze raken ons aan en we voelen het niet of toch of eventjes? Voelde ik nou wat of leek het maar zo. Streek er nu iets langs mijn wang? Weer drie vogeltjes? Een veertje op een ongewone plek? Een sinaasappel die zomaar recht uit de lucht komt vallen boven op je hoofd met als boodschap: "gezonder eten!" Let op... wie weet.

Als we eeuwige wezens zijn dan is onze tijd nu op aarde maar heel kort al lijkt het voor ons lang. Daar bestaat tijd niet meer, dat kunnen wij ons niet voorstellen. Nog een jaar of wat... tien, twintig, dertig, misschien korter dan gaan wij ook door die tunnel. Waar we bang voor zijn is in werkelijkheid een geweldige vrijheid van jeuk, pijn, aards gedoe.

Mensen die terugkomen van een bijna dood ervaring zeggen heel vaak: Dat was echter en realistischer dan het leven hier op aarde. Sommigen willen het liefst weer terug naar al die schoonheid, zuiverheid en Liefde maar hebben hier nog iets te doen. Het heeft hun leven totaal veranderd.

In de tussentijd maken wij iets moois van ons leven, al moeten we er moeite voor doen als onze geliefden net zijn weggevlogen. Langzamerhand komen we bij en voelen we af en toe weer glimpjes van geluk en krijgen onze humor weer terug. Al onze kennis van rouw geven we door aan anderen die er net pas induiken en dat op zich maakt al dat we de zin van het leven weer zien.

Als we stil zijn... heel stil en op de tekens letten dan...

Out of the closet in the seventies

 Coming Out Stories

Recently I watched an episode of Uit de Kast. Two young people told their parents that they were gay and lesbian. The mother of one of them was terribly shocked and at first could not accept it. Fortunately, she came around quickly, though she still found it difficult. What mattered most was that she immediately said she loved her daughter, and they embraced. What a relief. The girl had waited five years before she dared to tell.

In my twenties I interned at the COC, where young girls and boys came in after being thrown out of their homes by their parents. At times we had trouble with youths who came to smash things up. We gave lessons in schools, but sometimes the planned sessions were canceled because parents protested—often at Christian schools. After such a session, there were always young people who came to us afterwards, saying they were afraid it would be found out. They stayed silent during the class, but later they dared to come to the COC, and it gave them strength that we had spoken openly in front of their classmates. So really, nothing new under the sun.

Now about my own coming out, fifty-four years ago: I was sixteen. My fiancé Jesus, a Cuban, and I went to the cinema. I remember giving him money so he could pay and feel manly. We didn’t discuss it, but we did it automatically—the man paid, even if the woman had the money. That was long before my feminist period. The film was X Y Zee, in which Elizabeth Taylor told Susanna York that she was a lesbian. A stab went through my heart. That’s it! That’s me too! Lesbian…

I already found it strange that when Jesus confessed he had held hands with my colleague Karen, I was jealous of him instead of her. On the Leidseplein, outside the cinema, I broke up with him. It had serious consequences, because he threatened me for quite some time afterwards. At home, in front of the mirror, I repeated the words to let them sink in: “I am a lesbian.” It felt thrilling, but I had no idea what to do next. I didn’t know any other lesbian women. I had no idea what to expect or where to find them. The only known gay man was Albert Mol. My mother told me not to laugh at men like him: “Because they can’t help it.”

The first time I told my mother, she said: “Oh, that will pass… all young girls idolize their girlfriends.” The second time, a few months later, she cried out: “Is it still not over?” She ran out of the house and stayed with my aunt for two days. My father immediately said: “As long as you’re happy.” He claimed he had already seen it in the way I buttoned my coat (I still don’t know what he meant). It took eight years before my mother accepted it. Later I heard from my father that she still struggled and blamed his family: “It’s because of your family… your aunt Corrie also lives with a woman!”

Years later I sought out Aunt Corrie, curious, but was met with a Christian tirade about how shameful it was to be a lesbian. So that didn’t help. My mother and I had terrible, heated arguments. I provoked her harshly and mercilessly, and we made life difficult for each other.

One evening I dared to tell my neighbor girl that I was in love with a woman. She advised me to go to the social worker, where her mother also came along. Ouch, a social worker was risky—my mother mustn’t find out. She thought social workers were only for “antisocials.” But I went anyway, because I was full and needed to talk.

I waited properly until I was eighteen before going to the COC. First I went with the social worker to the club above the dancing. A man from the introduction asked: “Are you two lesbians?” The social worker said: “Not me… she is!” and pointed at me. The next evening I dared to go alone to the dancing. With trembling finger I rang the bell, rushed to the bar, and drank three martinis out of sheer nerves. I saw only men and asked the bartender: “Do women come here too?” He pointed behind me: “Look over there!” Behind me was a women’s bar with a whole group of women.

That was the beginning of a new life. Soon I was taking part in actions in the city with others—like dance actions in straight clubs. We were dragged out by Dutch men by our hair because we danced together. The men were beaten up. What’s new? A group of boys once stormed into the club where I was interning, intending to wreck the place. I invited them for coffee, took them to a separate room, and told my story over cake and coffee. They sat in silence and then went home meekly.

Eight years later I invited my mother to a mother/daughter day at the COC. She came along. My father waited outside in the hall. My mother read a poem, and I hid in shame under the bar. To my shock, she was asked to dance by a woman. I looked at her anxiously, fearing her reaction. My mother looked at me challengingly and stood up. The two of them wrestled for minutes over who would lead. Now I see how brave it was, and I am proud of her for daring to do it.

The poem was lost for years, but someone later found it for me online. It had been printed in the COC newsletter:

Poem (translated)

"Ma, I am a lesbian," says your child.

You find yourself in a labyrinth.

Your child has kept it bottled up for years.

Homosexuals have always hidden themselves.

In 1972 it was never spoken of,

so at that moment you feel broken.

When your child says: I am homosexual,

you are struck in your soul.

Later years you begin to understand,

as your grief starts to ease,

that your child had to fight

for her feelings and her rights,

and that your child helps fight

for another child’s rights.

So that another need not fight,

and can calmly say with their soul:

“Ma and Pa, I am homosexual.”

For you teach your child to be honest,

and when they honestly admit their feelings, it hurts you as parents.

That is absurd, it should not be.

And so one hopes for the future

that people no longer need to hide,

nor bottle up their feelings.

And that all homosexuals fight for their rights.

That in the year two thousand

a parent will not be shattered when a child says: I am homosexual.

The parents then can be glad in their soul.