Tunnelevacuatietraining

Dit schreef ik in 2018 en vond het stukje net:

De Laatste Keer!

Heb zo'n vier jaar tunnelevacuatietrainingen gegeven aan machinisten, hoofdconducteurs en treinmanagers bij de Thalys.

Wat te doen als je met je trein in een tunnel staat en er breekt brand uit of er is rookontwikkeling? Toen ik werd gevraagd dacht ik natuurlijk 'wat weet ik nu van treinen en tunnels?' Gelukkig wist ik wel wat van hoe je jezelf rustig kunt houden in een hectische situatie en hoe je kunt communiceren dus dat was al wat. Zag mezelf niet over de ins en outs van tunnels en treinen praten en nu kan ik een trein wegrijden... nee hoor dat is overdreven.

De eerste keer dat ik de training gaf en vertelde dat ik ZZP-er ben en geen echte NS-er vroeg een Amsterdamse hoofdconductrice me:

"Wie denk jij dat jij bent dat jij deze training aan mij kunt geven?" 'Uitademen Marja' dacht ik en dat hielp om niet cynisch te worden of me klein te gaan voelen. "Je hebt gelijk, dat vraag ik mezelf ook af. Laten we beginnen en als ik gekke dingen zeg dan vertel je me dat meteen." Aan het eind kwam ze me huggen en gingen uit elkaar als vrienden. Ik zei idd gekke dingen zoals 'passagiers' en het moest 'reiziger' zijn en nog zowat... ik leerde snel en voor ik het wist had ik het over ventilatie en hoogspanningskabels en treinen ombouwen alsof ik nooit anders had gedaan.

Ik kwam op bijzondere plekken in Nederland maar meestal boven in het CS Amsterdam met uitzicht op de Nicolaaskerk en aan de andere kant op perron 1.

De mensen kwamen vaak met tegenzin en lange gezichten. Ze wilden bewegen en lekker op de trein bezig zijn en niet zo'n hele dag binnen zitten. De meesten hadden deze training al drie keer gehad omdat ze elke drie jaar de boel weer moeten opfrissen. Een hele uitdaging en het lukte me bijna elke keer weer om er een gezellige boel van te maken waar ook nog wat informatie werd opgefrist. Er werd me aan het begin verteld dat machinisten stil zijn en moeilijker aan het praten te krijgen en de hoofdconducteurs praten te veel en zijn moeilijker stil te krijgen. Het viel allemaal mee en het bleek een misverstand. Tussen de bedrijven door hadden we prachtige gesprekken over het leven.

Wat waren het bijzondere ontmoetingen met mensen die zoveel meemaken op de trein. Evacuaties om allerlei redenen, mensen die voor de trein springen, geweld, verbaal geweld, dronken voetbalsupporters. Denk er eens aan als je gecontroleerd wordt en de neiging hebt de conducteur voor vanzelfsprekend te nemen.

Het is prachtig om te zien hoe solidair mensen zijn als één van hen iets overkomt of een van hen het te kwaad krijgt. Wat wel eens gebeurde als er net een grapje teveel werd gemaakt over een gevoelig onderwerp. Meteen alle collega's om hen heen zowel de mannen als de vrouwen.

Een vrouw vertelde dat ze iets heftigs meemaakte op een perron en al bloedend rondliep om nog van alles te regelen. Een collega bleef bij haar en hielp waar hij kon alleen wist ze niet wie het was. Van de zenuwen had ze niet naar zijn gezicht gekeken. Een man aan de andere kant van de zaal riep: "Dat was ik!" Het leek een slow motionfilm hoe ze naar elkaar toe renden en elkaar omhelsden. We zaten allemaal met tranen in onze ogen.

Er zijn medewerkers die er van alles naast doen zoals: mediums, zangers in restaurants, wapenverkoop, bed and breakfast runnen, duurzaam tuinieren, schrijvers en mensen die cabaretier hadden willen worden en het vak nu uitoefenen op de trein en op deze manier mensen aan het lachen krijgen. Ze waren van alle leeftijden en kwamen van over de hele wereld. De NS doet niet aan leeftijd- of andere discriminatie. Hoorde dat ze laatst een zestiger hebben aangenomen als hoofdconducteur.

Eén van de machinisten vertelde dat hij uit de Willemsstraat kwam en ja hoor hij had als klein jongetje boodschappen gedaan voor mijn tante Ka, die een boezem had waar ze een servetje op legde en haar bordje op zette. Heel handig want een tafel had ze niet nodig. Heb haar als kind maar één keer gezien maar ze maakte een onvergetelijke indruk. Het waren boeiende jaren.

Kon het niet laten elke keer het uitzicht met ander licht te fotograferen:

Bewust leven en stukkies schrijven

Sinds jaren schrijf ik veel en vaak stukjes over wat er zoal in mijn leven gebeurt. Het eerste stukje was uit kwaadheid omdat een man die overspannen was meteen slaappillen en antidepressiva van zijn arts kreeg. Bleek helemaal niet nodig. Hij had alleen maar een negatief denkpatroon en een verkeerde manier van ademen ontwikkeld en dat al jaren lang. Binnen een paar weken had ie het door en was ie weer de ouwe... nou ja de nieuwe ouwe. Het was een openbaring dat ik zoveel reacties op dat stukje kreeg en ik dacht: 'nou zo heb ik er nog wel een paar...' De schrijvers onder ons zullen dat kunnen bevestigen: je gaat totaal anders naar je leven kijken als je erover schrijft. In alle omstandigheden, zowel de mooie als de minder mooie, zie je een 'stukje'. Dat geeft inzicht, overzicht en de neiging om niet op te gaan in het drama van het moment.

Krijg ik een angstaanval dan denk ik: 'Ha wat interessant, dat is een stukje' waardoor de angst meteen wordt omgezet in inspiratie. Geen werk? Ha, meer tijd om te schrijven, wat ga ik dan doen en de gevoelens die dat oplevert is ook weer inspiratie. Alles staat in een ander licht en ook de belevenissen die ik vroeger haatte krijgen waarde, diepte en blijken ergens toe te hebben geleid. Sterft een dierbare en ben ik vol verdriet dan voel ik wat ik voel en schrijf het op. Doe ik iets stoms en krijg ik op mijn kop dan ren ik naar mijn laptop om het met de wereld te delen omdat hier iets te leren valt.

Als ik ouder word, wat nog zo is ook, dan is dat een bron waar ik de rimpels en de kalkoenfrutsels onder mijn kin kan gebruiken om me te realiseren dat de verandering in mijn lichaam heel interessant is.

Als me nu iets overkomt roepen de mensen om me heen al: 'dat wordt een stukje' en ze hebben gelijk. Het leven is rijk aan gebeurtenissen en zelfs saaie komen tot leven door ze te beschrijven. Zoals ik mijn vader vroeger als de saaiste man van de wereld zag omdat hij nooit iets zei, zo zag ik hem na de dood van mijn moeder opeens als een gigantische bron van inspiratie. Hij vond het geweldig en vroeg soms: "Ken je niet weer es een stukkie over me schrijven?" Het maakte hem niet uit wat... als ie er maar in voor kwam.

De laatste twee jaar waren niet de makkelijkste en heb soms domme dingen gedaan. Iemand zei: "Jij mag nooit meer schrijven." Dat maakte dat ik even stilstond. Tijd om het schrijven weer op te pakken. Verdriet verwerken, vergeven, mezelf vergeven en er naar kijken als iets dat in mijn leven moest gebeuren en het waarom onderzoeken. Geloof dat ik er al aardig uit ben. Dus hup weer verder met het avontuur dat leven heet in weer een heel andere setting.

Mocht je er over denken te gaan schrijven en je doet het nog niet omdat je denkt: 'wat heb ik nou te vertellen en alles is al geschreven...' doe het en een wereld gaat voor je open. Je eigen wereld! Je gaat anders naar je verleden kijken, naar je ouders, naar je omgeving en naar jezelf. De meest nare gebeurtenissen krijgen een andere lading en je leert er met humor en compassie naar te kijken en te herbeleven. Veel plezier ermee!

Oh, ja en soms zijn er mensen die het geweldig vinden en anderen vinden het niets en dan lekker doorschrijven. Het is ons eigen schrijven en we bepalen zelf wat we schrijven.

Geluk of status?

Werd ooit gevraagd een klusjesman te coachen. Zijn 'meerderen' konden niet met hem omgaan. Hij was te kritisch, ging te veel zijn eigen gang en dat maakte zijn collega's woedend. Ik had me al een beeld gevormd maar er kwam een prachtige man binnen die als een Indiaan met gespierde gebruinde armen over elkaar voor me stond. Donkere ogen die me cynisch aankeken en een zwarte paardenstaart. Nou ja... zoals veel vrouwen mannen dromen. We werden aan elkaar voorgesteld en de man vroeg: "wat is hier de bedoeling van?" Bleek dat ze hem niet hadden ingelicht dat ik kwam om hem te coachen laat staan dat ze het hem hadden gevraagd. Normaal weiger ik zo´n opdracht want als mensen zelf niet willen of niet weten dat ze gecoacht gaan worden is het geen doen. Iemand moet zelf willen. We gingen toch in gesprek ook omdat ik nieuwsgierig was en hij ook. 

Hij wist zo grappig en puntig te vertellen wat er allemaal mis was in het bedrijf en hoe inefficiënt er gewerkt werd dat ik dubbel lag van het lachen. Ik opperde dat hij stand up comedian kon worden en zalen plat zou krijgen van het lachen. Dat wilde hij niet hoewel hij in de kroeg ook succes had bij zijn vrienden met zijn verhalen. Hij bleek Havo diploma te hebben en had een goedlopende eigen zaak gerund. Hij verlangde naar werken buiten en klusjes doen. Hij werkte nu in een kleine klus wagen met tools voor loszittende vuilnisbakken ed, lekker in de open lucht met een praatje hier en daar. Dat vond hij geweldig. 

Hij genoot van zijn werk maar ja hij zag alles wat er in de organisatie gebeurde en dat stelde hij dat op een harde cynische manier aan de kaak zodat hij alleen de woede opwekte van zijn meerdere en collega's. Dat vond hij geen probleem. Hij wilde niet gecoacht worden om te leren hoe je op een assertieve en vriendelijke manier meer kan bereiken dan door cynisme. Hij vond het gevecht aangaan spannender. Dus van coachen kwam niets. Heb 'm nog wel verteld dat zijn manier van doen wel consequenties zou kunnen hebben maar dat wilde hij wel aangaan. We gingen als goede vrienden uit elkaar. Ik respecteerde zijn keuze en gaf hem mijn boek. 

Na een tijdje werd ik door zijn moeder gebeld. Ze had mijn boek gelezen waar het verhaal in staat van 'de hoogleraar en de vuilnisman'. Ze wilde met me praten en kwam in mijn tuinhuisje. Een mooie Engelse dame. Ze vertelde dat ze het zo moeilijk had met zijn keuze om klusjesman te worden. Door het verhaal uit mijn boek voelde ze zich wat getroost en na ons gesprek was ze blij dat hij gelukkig was in zijn baan en had ze er vrede mee. Het is beter om iets te doen waar je gelukkig van wordt dan voor het geld en de status te gaan.

Lees ook: De hoogleraar en de vuilnisman